پارک موزه روباز لنج‌سازی گوران؛ گنجینه‌ای زنده از هنر لنج‌سازی سنتی در دل خلیج فارس

4.5(112)

⚓ پارک موزه لنج‌سازی گوران قشم؛ موزه‌ای زنده از هنر دریانوردی در قلب خلیج فارس 🌊

کارگاه لنج‌سازی گوران قشم جایی است که تاریخ، فرهنگ، و هنر دریایی جنوب ایران در هر تخته چوب و هر ضربه چکش جریان دارد. این کارگاه نه فقط یک مرکز تولید شناورهای چوبی است، بلکه یک موزه زنده است که نفس می‌کشد، صدا می‌دهد، و داستان‌های دریانوردان و صنعت‌گران گذشته را روایت می‌کند.

در حالی که کارخانه‌های مدرن کشتی‌سازی در سراسر ایران فعالیت می‌کنند، اینجا هنوز همان جایی است که صنعت کشتی‌سازی قشم متولد شد. صدای چکش‌هایی که میخ‌های چوبی را به لنج‌های در حال ساخت می‌کوبند، طنین‌افکن تاریخ چند صد ساله‌ای است که با فرهنگ دریانوردی جنوب ایران گره خورده است.

⚓ پارک موزه روباز لنج‌سازی گوران قشم؛ جایی که روح دریا در چوب‌های کهن دمیده می‌شود 🌊

در دل جزیره‌ای که خورشید بر شن‌هایش می‌تابد و نسیم‌های گرم جنوب در پیچ‌وخم کوچه‌های روستایی می‌رقصند، کارگاه لنج‌سازی گوران قشم به‌سان موزه‌ای زنده نفس می‌کشد. جایی که صدای چکش‌های آهنی بر تن چوب‌های ساج و کهور، سرود زندگی و حماسه‌های دریایی را می‌نوازد.

لنج برای مردمان جنوب تنها یک وسیله حمل‌ونقل دریایی نیست. لنج در جنوب ایران، نمادی از زندگی، فرهنگ و هویت است؛ شناوری که بر موج‌های خلیج فارس می‌رقصد و داستان‌های هزارساله تجارت، مهاجرت و ماجراجویی را روایت می‌کند.

🗺️ پارک موزه روباز لنج‌سازی گوران کجاست؟

در غرب جزیره قشم، در ساحل روستای گوران، کارگاهی قرار دارد که گویی زمان در آن متوقف شده است. اینجا، مهد تولد صنعت کشتی‌سازی در قشم است؛ جایی که هنر لنج‌سازی نسل به نسل منتقل شده و امروز در کنار جاذبه‌های طبیعی مانند جنگل‌های حرا و روستای لافت، به یکی از مقاصد گردشگری فرهنگی قشم تبدیل شده است.

🚢 لنج؛ بیش از یک شناور

لنج‌ها در جنوب ایران همانقدر مهم هستند که کشتی نوح در داستان‌های کهن. وسیله‌ای که بزرگ‌تر از یک قایق و کوچک‌تر از یک کشتی است، اما عمق معنایش بسیار فراتر از اندازه‌اش. لنج‌های جنوبی تنها در خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند دیده می‌شوند و همین ویژگی آن‌ها را خاص می‌کند.

🛠️ پارک موزه روباز لنج‌سازی گوران؛ شاهنامه‌ای از داستان‌های دریایی

قدم گذاشتن در پارک موزه روباز لنج‌سازی گوران، مانند ورق زدن کتابی از افسانه‌هاست. در یک‌سو، لنج‌های جوانی دیده می‌شوند که در مراحل مختلف ساخت قرار دارند؛ بی‌صبرانه منتظر تا دل به دریا بزنند و داستان‌های تازه‌ای خلق کنند. در سوی دیگر، لنج‌های کهنه‌ای به چشم می‌خورند که برای تعمیر و تجدید قوا بازگشته‌اند. هر خط و ترک بر بدنه این لنج‌ها، روایتی از طوفان‌های سهمگین، برخورد با صخره‌های پنهان و سفرهای پرماجرا است.

🎯 چه کسانی در کارگاه لنج‌سازی کار می‌کنند؟

در این کارگاه، استادکارانی حضور دارند که به آن‌ها جَلاف یا گلاف می‌گویند. این هنرمندان چیره‌دست، دانش لنج‌سازی را از پدران خود به ارث برده‌اند و بدون هیچ نقشه یا طرح مکتوبی، تنها با تکیه بر حافظه و تجربه، لنج‌هایی باشکوه می‌سازند. این هنر نسل‌به‌نسل انتقال یافته و هنوز هم جوانانی را می‌توان دید که در کنار استادکاران کهن، هنر لنج‌سازی را می‌آموزند.

🎶 لنج‌سازی؛ جایی که موسیقی جنوب طنین‌انداز است

اگر خوش‌شانس باشید، هنگام بازدید از کارگاه، صدای سازهای بومی جنوب مانند نی‌انبان، عود، دهل و سنج را خواهید شنید. این موسیقی محلی، روح کارگاه را زنده نگه می‌دارد و گویی هر ضرب آهنگ، ریتمی هماهنگ با تپش قلب لنج‌های در حال ساخت دارد.

📜 انواع لنج‌ها؛ شناورهایی با هویت‌های متفاوت

در کارگاه لنج‌سازی گوران، انواع مختلف لنج ساخته می‌شود که هرکدام نام و کاربرد خاصی دارند:

• سَماج و بَتیل: مخصوص ماهی‌گیری
• حوری: لنج مسافربری با ظرفیت حدود ۱۰ نفر
• شوعی: نوعی لنج قدیمی که امروز موتور هم دارد
• بَغله: لنج باربری با طراحی منحنی
• بگاره: مناسب ماهی‌گیری با تور
• سَنبُوک و جالْبوت: برای حمل بارهای سنگین
• بوم: بزرگ‌ترین لنج باربری و مسافری
•  

🔧 مراحل ساخت لنج؛ از چوب تا شناور

ساخت هر لنج می‌تواند بین شش ماه تا دو سال طول بکشد، بسته به اندازه و پیچیدگی طراحی. چوب‌های مورد استفاده عمدتاً از نوع ساج، کهور و کنار هستند. جالب اینجاست که نقشه ساخت لنج‌ها نه روی کاغذ، بلکه در ذهن استادکاران حک شده است.

1. انتخاب چوب: چوب‌های مقاوم و مناسب برش داده می‌شوند.
2. ساخت اسکلت: اسکلت اصلی لنج با دقت ساخته می‌شود.
3. نصب تخته‌ها: بدنه لنج با تخته‌های چوبی پوشانده می‌شود.
4. نصب موتور: اغلب از موتورهای وارداتی ژاپنی یا پاکستانی استفاده می‌شود.

5. رنگ‌آمیزی و پرداخت: در پایان، لنج با رنگ‌های مخصوص در برابر آب مقاوم می‌شود.

   

🏆 ثبت جهانی در یونسکو

در سال ۲۰۱۱، هنر لنج‌سازی سنتی در قشم به‌عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این افتخار باعث شد تا توجه بیشتری به این هنر اصیل جلب شود و کارگاه گوران به یکی از جاذبه‌های گردشگری قشم تبدیل شود.

🛠️ استادکارانی که تاریخ را زنده نگه می‌دارند

در دل این موزه زنده، استادکارانی با دستان پینه‌بسته و چشمانی پر از خاطره، همچنان هنر لنج‌سازی سنتی را به نمایش می‌گذارند. مردانی که هر خط و ترک بر چهره‌شان، داستانی از سال‌ها کار در گرمای سوزان جنوب است. آن‌ها آخرین نسل از استادکارانی هستند که این دانش بومی را به شیوه سنتی در قلب خود حفظ کرده‌اند.

روزی روزگاری، بندر گوران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تعمیرگاه‌های لنج‌های چوبی شناخته می‌شد. ناخدایان از سراسر خلیج فارس لنج‌های خسته از سفر خود را به این بندر می‌آوردند تا در دستان ماهر استادان گورانی جان تازه‌ای بگیرند. اما امروز، با تغییر سبک دریانوردی و ظهور کشتی‌های مدرن از جنس فولاد و فایبرگلاس، این هنر در معرض فراموشی قرار گرفته است.

🌊 "لنج‌ها فقط چوب و میخ نیستند؛ آن‌ها رویاهایی هستند که روی آب شناورند." 🚢

🌍 میراثی در خطر؛ ثبت جهانی در یونسکو

با کمرنگ شدن نقش لنج‌های چوبی در دنیای مدرن، مهارت‌های سنتی لنج‌سازی و دریانوردی ایرانی در خطر نابودی قرار گرفته‌اند. به همین دلیل، این هنر ارزشمند در فهرست میراث ناملموس جهانی در خطر در سازمان یونسکو به ثبت رسیده است. این اقدام گامی مهم برای حفظ و پاسداشت دانشی است که نسل‌ها برای حفظ آن تلاش کرده‌اند.

🏛️ پارک موزه روباز لنج‌سازی گوران؛ اولین موزه دریایی در فضای باز ایران

در سال ۱۳۹۴، با پشتیبانی سازمان منطقه آزاد قشم و همکاری سازمان همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (JICA)، موزه لنج‌سازی و دریانوردی گوران آغاز به کار کرد. این موزه اولین موزه روباز ایران در دل طبیعت و دریا است که از سوی شورای بین‌المللی موزه‌ها (ICOM) به رسمیت شناخته شده است.

علی پوزن، مدیر شرکت تعاونی روستایی گوران، درباره ایده راه‌اندازی این موزه می‌گوید:
"مردم روستای گوران از دیرباز به مهارت در طراحی، ساخت و تعمیر شناورهای چوبی شهرت داشته‌اند. این موزه تلاشی برای زنده نگه‌داشتن همین میراث گران‌بهاست."

🧭 در موزه لنج‌های گوران چه می‌بینید؟

1. لنج‌های تاریخی: لنج‌های پنجاه‌ساله‌ای که سال‌ها در آب‌های خلیج فارس دریانوردی کرده‌اند، حالا در این موزه پهلو گرفته‌اند.
2. نمایش زنده لنج‌سازی: استادکاران سنتی، فرآیند ساخت و تعمیر لنج‌ها را در برابر چشمان بازدیدکنندگان انجام می‌دهند.
3. ابزارهای سنتی دریانوردی: از بادبان‌های پارچه‌ای گرفته تا طناب‌های ضخیم دریایی، همه و همه بخشی از این موزه زنده هستند.

4. قصه‌های دریایی: هر لنج داستانی دارد، از سفرهای دور تا برخورد با طوفان‌های سهمگین؛ اینجا می‌توانید به قصه‌های ناخداها گوش دهید.

   

    

🌊 چرا بازدید از موزه لنج‌های گوران یک تجربه منحصربه‌فرد است؟

• تجربه‌ای زنده: برخلاف موزه‌های سنتی، اینجا می‌توانید شاهد زنده ساخت و تعمیر لنج‌ها باشید.
• تعامل مستقیم: فرصت گفت‌وگو با استادکاران و شنیدن داستان‌های دریایی از زبان خود آن‌ها.
• فضای باز طبیعی: موزه‌ای که در کنار ساحل قرار دارد و صدای موج‌های دریا بخشی از فضای آن است.

📍 موزه لنج‌های گوران کجاست؟

این موزه در روستای گوران، در ساحل غربی جزیره قشم قرار دارد. فاصله آن تا مرکز قشم حدود ۷۵ کیلومتر است و می‌توانید از مسیرهای زیر به آنجا برسید:

• مسیر فرودگاه قشم
• مسیر روستای لافت که در کنار خود نیز کارگاه‌های کوچک‌تر لنج‌سازی دارد

📅 بهترین زمان بازدید از موزه لنج‌های گوران

بهترین زمان بازدید از این موزه، فصول خنک سال، یعنی پاییز و زمستان است. کارگاه‌ها معمولاً از صبح تا عصر فعال هستند و بهترین ساعات برای بازدید، اواسط روز است.

🚀 سفری به عمق فرهنگ دریایی قشم

🚢 سفری به قلب تاریخ دریانوردی ایران 🌊

سامانه گردشگری مای قشم بازدید از موزه روباز لنج‌های گوران را به شما گردشگران عزیز به‌شدت پیشنهاد می‌کند. این موزه، جایی است که می‌توانید از نزدیک با هنر کهن لنج‌سازی سنتی آشنا شوید، صدای چکش‌های استادکاران را بشنوید و تاریخ را در دل چوب‌های کهنه اما زنده لنج‌ها لمس کنید.

لمس تاریخ و فرهنگ جنوب ایران در فضایی که بوی دریا، نمک، و خاطرات ناخداهای کهن در آن پیچیده است، تجربه‌ای است که در هیچ کجای دیگر نمی‌توان یافت.

🌍 همین حالا برنامه سفرتان را در سامانه جامع گردشگری مای قشم رزرو کنید
و با گام‌هایی استوار، به دل میراث دریانوردی ایران قدم بگذارید! 🚀